27 тәммуз, 1953. Мүних.
Газизем Октай бәй!
Сездән мәктүбләр алсам да, җавап яза алмадым. Элек, бөек фазла мәшгулиять. Икенчесе, Сәгадәтә яздыгым мәктүбләрдән Таһир аркылы әхваль хакында мәгълүмат алдыгыңызы дөшөндегем. Өченчесе, Ибраһим бәйнең бурада уларак биззат мәгълүмат алмаңызың тәэмин итмеш улмасыдыр. Вәкаигъ сәрахәт кәсеб идәмәмешдер. Америкалы комитәсе русларла гайре русларның бер чаты алтында1 бер комитә әгъзалары уларак чалышмаларын да исрар идейорлар2. Руслар да гайре русларның чогунлыгы3 да буның имкян хариҗында улдыгыны иләри сүрийорлар4. Нәтиҗәдә мәсьәләләр могалләкъдә калыйор. Әнваг шарлатанларың интригасына, большевик ажанларының мәйданы буш күрәрәк, ат ойунтмасына гәниш имкян ачыйор5. Сәгадәт, галиба, һәр сәнә улдыгы кеби, гәнә бадәмчекләрендән6 хаста йә бер узак йирә «тынычлык» арамайа китде. Әгәр Сәгадәт хаста йә йукса7, Сәгадәтә яздыгым мәктүбе укы. Бер кат җәйлек әлбисәме күндермә хакында бер тәдбир алмаңы чук риҗа итдем8. Язлык әлбисәйә чук ихтыяҗым вар. Сәйдә ханымга хөрмәтләрлә сәламләр. Әмин бәйлә Әминә ханым вә бөтен милләтчеләрә сәламләр.
Хөрмәтләрлә Гаяз Исхакый
Бер һәфтәдән бире Вәли Каюм1 да Мүнихдадыр. Биркач дәфга9 күрешдек. Олдукча динишмеш10. Олгунлашмыш11. Шимали кафказлылардан Әхмәд бине Кантимурлар2 Сәгыйд Шамилләрлә аңлашдылар. Азәриләр Әмин бәйләрә аңлашма сырасы чәкде12. Бакалым, нә улыр. Һавалар бераз җәйә бәңзәде13. Бәрәкәт вирсен. Сыйххәтем фәна дәгел. Фәкать чабук йорулйорым14.
Гаяз
Искәртмәләр һәм аңлатмалар:
[1] Бер чаты алтында – бер түбә астында.
2 Исрар идейорлар – яшерәләр.
3 Чогунлыгы – күпчелеге.
4 Иләри сүрийорлар – алга сөрәләр.
5 Ат ойунтмасына гәниш имкян ачыйор – исем уйнатуына киң мөмкинлек ача.
6 Бадәмчекләрендән – тамак миндаленнән.
7 Йукса – «өендә юк исә» мәгънәсендә.
8 Бер тәдбир алмаңы чук риҗа итдем – бер чара күрүеңне бик үтендем.
9 Биркач дәфга – берничә тапкыр.
[1]0 Олдукча динишмеш – шактый тынычланган.
[1]1 Олгунлашмыш – камилләшкән.
[1]2Аңлашма сырасы чәкде – «аңлаштылар» мәгънәсендә.
[1]3 Җәйә бәңзәде – җәйгә охшады.
[1]4 Чабук йорулйорым – тиз арыйм.
- Октай бәйгә. Хат ТР МАда (2461 ф., 1 тасв., 6 эш) саклана. Автограф гарәп язуында. Текст шуннан алынды. Беренче тапкыр басыла.
1 Вәли Каюм – 1922 елда Советлар Союзыннан Германиягә укырга җибәрелә. Шунда кала һәм немец гражданлыгы ала. 30 нчы елларда гестапо агенты, сугыш елларында көнчыгыш территорияләре эшләре буенча рейхминистр Альфред Розенберг тырышлыгы белән төзелгән Төркестан милли комитетының «президенты» була.
2 Әхмәд бине Кантимур – шимали кавказлы.
Чыганак: Гаяз Исхакый. Әсәрләр. 14 том. – Казан:
Татарстан китап нәшрияты, 2013.