2025 yılı, Türkiye Tatarları Derneği tarafından “Kayum Nasiri Yılı” olarak ilan edildi. Bu vesileyle İstanbul’da iki gün süren etkinlikler düzenlendi. Sadece Tatar milli kültür temsilcileri değil, Türk dünyasının farklı bölgelerinden gelen bilim insanları ve aydınlar da bu etkinliklerde yer aldı. Kayum Nasiri’nin maarifçilik çalışmaları ve onun Tatar-Türk dünyası için önemi geniş bir perspektiften ele alındı.
İlk Gün – İstanbul Kırım Derneği’nde Konferans
14 Şubat’ta ilk konferans İstanbul Kırım Derneği’nde gerçekleştirildi. Kırım Tatar toplumunun büyük ilgi gösterdiği bu etkinliğin onur konukları Tatar aydınları Naíl Nabiullin ve Roza Kurban oldu. Roza Hanım, Kayum Nasiri’nin Türk dünyasındaki önemine vurgu yaparak, onun fikirleri ve çalışmaları hakkında konuştu. Etkinlik boyunca Tataristan ve Kırım Tatar bayrakları dalgalandı, milli şarkılar ve marşlar söylendi. Konferans, Kırım Tatarları arasında büyük bir ilgi uyandırdı, bazıları için Kayum Nasiri ismi yeni bir keşif oldu.
İkinci Gün – Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’nda Bilimsel Toplantı
15 Şubat’ta düzenlenen ikinci büyük etkinlik, Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı tarafından organize edildi. İstanbul Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü’nün konferans salonunda gerçekleşen programa Türk akademisyenleri, Tatar toplumu temsilcileri ve öğrenciler katıldı.
Etkinliği, Türkiye Tatarları Derneği başkanı Naíl Nabiullin açtı. Konuşmasında, 2025 yılının Kayum Nasiri’ye adandığını belirterek yıl boyunca birçok bilimsel konferans, yuvarlak masa toplantıları ve kültürel etkinlikler düzenleneceğini duyurdu. Ayrıca 15 Şubat’ın, Tatar tarihi için önemli bir gün olduğunu vurguladı. Çünkü 1938 yılında, Stalin zulmü sırasında Tatar aydınlarından Hadi Atlasi ve sekiz kişi daha idam edilmişti. Ayaz İshaki’nin şu sözlerini hatırlattı:
“Biz, Tatarları milli bayrak etrafında birleştireceğiz. Bu yolda hiçbir gücümüzü esirgemeyeceğiz.”
Bu şiarla, Tatarların milli bilincini güçlendirmek ve Tatar bayrağı etrafında birleştirmek için çalışacaklarını dile getirdi.
Roza Kurban, Kayum Nasiri’nin maarifçilik faaliyetlerine özellikle değindi. Onun, Türk dünyasında ansiklopedik bilginin öncülerinden biri olduğunu belirtti. Dil reformları, bilimsel çalışmaları ve milletin birliğine yönelik faaliyetleri hakkında konuştu.
“Biz, Türk birliği fikrini genellikle İsmail Gaspıralı ile ilişkilendiriyoruz. Ancak bu fikri Gaspıralı’dan çok önce Kayum Nasiri gündeme getirmiştir,” dedi.
Ayrıca, Kayum Nasiri’nin önemli eserlerinin farklı Türk dillerine çevrilmesi gerektiğini vurguladı.
İkinci günkü konferans, halk arasında “Katanov Kütüphanesi” olarak bilinen tarihi mekânda, kıymetli kitapların arasında gerçekleştirildi. Bu etkinlik, Tatar maarifçiliği ile Türk dünyası tıpkı Katanov ve Nasiri döneminde olduğu gibi, bugünkü Türkologlar arasındaki bağların devam ettiğinin bir simgesi oldu. İstanbul’un tarihi Süleymaniye bölgesinde yapılan konferansların 35 yıldan fazla bir süredir düzenlendiği belirtildi ve bu etkinliklerin bilimsel ve kültürel önemine vurgu yapıldı.
Tatar-Türk Kardeşliği ve Birlik Ruhu
İki gün süren etkinliklerde, Naíl Nabiullin ve Roza Kurban’ın ortak çalışmaları göz önüne çıktı. Onlar, farklı kitlelere Tatar milli değerlerini anlattılar ve Kayum Nasiri’nin önemini vurguladılar. Bu birliktelik, Türk dünyasının dayanışmasını güçlendirme yolunda önemli bir adım oldu.
Etkinlikte İstanbul Kırım Derneği ve Türk Dünyası Araştırmaları Vakfı’na teşekkürlerimizi sunarız.
Tatar misafirler, etkinlik organizasyonlarına hatıra hediyeleri de getirdi: Süyümbike Minaresi’nin resminin bulunduğu tablolar ve Ayaz İshaki’nin özel işlemeli fincanları takdim edildi.
Önemli Katılımcılar ve Duygusal Anlar
Bu anlamlı etkinliklerde, tanınmış akademisyenler ve sanatçılar yer aldı. Bunlar arasında: Bünyamin Aksungur (eğitmen, şarkıcı, yönetmen), Süleyman Doğan (Yıldız Teknik Üniversitesi profesörü), Mustafa Gürbüz (MG YouTube kanalı yöneticisi), Belma İnan (prof. Abdulkadir İnan’ın torunu), Murat Yıldırım (eski vali) ve diğer değerli isimler bulunuyordu.
Bünyamin Aksungur, Tatar, Kırım ve Türkiye milli marşlarını seslendirerek etkinliğe duygusal bir hava kattı.
Programın sonunda bütün katılımcılar bir araya gelerek “Tugan Tel” (Ana Dil) şarkısını söyledi. Bu, salonda büyük bir duygusal coşku ve milli gurur atmosferi oluşturdu.
Edirnekapı’da Milli Şahsiyetleri Anma
Etkinliklerin tamamlanmasının ardından, Tatar aydınları Аyaz İshaki ve Yusuf Akçura’nın kabirlerinin bulunduğu Edirnekapı şehitliğine giderek dualar etti. Bu ziyaret, Kayum Nasiri’nin fikirleri ve Tatar milletine hizmet eden diğer büyük şahsiyetlerin hatırasını yaşatma konusundaki kararlılığı bir kez daha ortaya koydu.
Kayum Nasiri Yılı Resmen Başladı
Böylece, Türkiye’de Kayum Nasiri Yılı resmen başlamış oldu. Önümüzdeki aylarda Türkiye’nin farklı şehirlerinde Kayum Nasiri’ye adanmış yeni etkinlikler düzenlenecek.
Bu faaliyetler, Tatar tarihini, milli kültürünü yaşatmaya ve geliştirmeye büyük katkı sağlayacaktır.
