Ayaz İshaki

Ayaz İshakî Ekim Devrimi’ne kadar vatanında Tatar edebiyatı klasiği, meşhur roman yazarı, drama yazarı, ateşli politika yazarı, pedagog, yayıncı, gazeteci, siyasetçi, milli hareket ideoloğu olarak tanındı. Bu dönemde Tatarlar A. İshakî eserlerini severek okuyor, onun yazdığı oyunlarına istinaden oynanan oyunlara çok kişi gidiyordu. Sovyet döneminde 1930. yıllara kadar okul programlarına edebiyatçının eserleri alındı, oyunlar da gösterime girdi. 30. yıllardan sonra onun icatına karşı sansür dönemi başladı, kütüphanelerdeki kitapları gizli bölümlere kilitlendi. Pek çok aydın, göz korkutmalardan sinerek İshakî’nin kitaplarını yok etmeye mecbur kaldı. Fakat sıradan halkta A. İshakî kitapları korundu, kara baskı yıllarında onun kitaplarını cam kavanozlarda mahzene gömülerek veya parçalarına dürülerek kum, tuz yığınları içinde yaşamlarına devam etmişler, oda tahtalarına yapıştırılan kağıt altına da gizlice saklanmışlar. Ayaz İshakî mühacirlikte de yazarlık faaliyetlerini durdurmuyor, ömrü boyunca 49 edebi eser yazıyor. En çok bilinen eserlerinden: “Zindan”, “İki Yüz Yıldan Sonra İnkiraz”, “Tatar Kızı”, “Züleyha”, “Üyge Taba” (Eve Doğru) vb eserlerini sayabiliriz.