19 аралык1, 1952. Истанбул.
Кардәшем Хәмид бәй!
Сездән чукдан хәбәр аламадым. Иншаллаһ, ийисеңез. Билал бәй бүгенләрдә Истанбулда иде. Бүген Бурсайа китде. Сезә сәлам язмамы сөйләде. Эшләре, галиба, искесе кеби. Бәнемчә, уны бераз йаглы2, майлы-баллы бер тол ханымла өйләндермәк лязем. Шимди буның там3 вакыты, бу форсаты сез дустлары качыртмамалысыңыз4. Ялгызлыкдан чук изтыйраб чигәчәк5. Бәндә саглык. Бәнем коҗа карый гыйлаҗы үлсәр хасталыгыма чук ийи килде. Бәрәкәт вирсен. Бөтен санҗылар, агырларым дурду6. 400 еллык мөнәсәбәте илә йапдыгымыз мәҗлес, әнвагъ мәҗмугалар, гәзитәләрә вирдегемез мәкаләләр Төркия хариҗында безем Идел-Урал мәсьәләсен чук җанландырды. Әнвагъ гәзитә, мәҗмугалардан материаллар эстәйорлар. Һәйбәт ифа итмәйә вакыт7 бөйлә буламыйорыз. Фәкать бу – мәсьәләнең мәгънәви тарафы. Матди җәһәтдән безләре төрекче вә Төркиянең ажанлары дия галәйһемездә пропаганда йапылдыгындан ни бер китап нәшеренә, ни бер мәҗмуга тәэсисенә8 матди ярдәмдә булынмыйорлар. Төркиядә дә, хосусән безем кәнде һәмшәһриләремез арасында, безе кочак-кочак доллар алыйорыз дия, итһамлар йөреп гәдийор9. Бу, бәлки, хөкүмәт даирәләренә кадәр сөрелде. Бу ай башы безем өч айлык ярдәм алмак аемыз иде. Бүген айың 19 ы. Бүгенә кадәр безем кебиләрең бәнем таныдыклара чукдан алдыгы хәлдә, бәнем хиссам10 килеп чыкмады. Бер ялгышлыкмы улды? Йә кисделәрме? Шу хосусда таныдыкларыңыздан мәгълүмат аларак бәни хәбәрдар итмәңезе чук риҗа идәрем. Безә хәвалә11 Бәйуглындагы «Эш банкасы»1 васитасы илә баш баканлыкдан12 күндерелейорды. Әксәрия13 айың 10 ына кадәр әлемезә гәчийорды. Сәнә башы ихтыяҗлары унында бу эш бәне агыр бер вазгыятә сокды14. Мөмкин кадәр чабук вә башкаларына ифша итмәдән15 җавапландырмаңызы риҗа идәрем. Нәгыймә ханыма гарзы хөрмәтләрлә сәламләр.
Кардәшлеклә Гаяз Исхакый
Искәртмәләр һәм аңлатмалар:
[1] Аралык – декабрь ае.
2 Йаглы – майлы.
3 Там – нәкъ.
4 Качыртмамалысыңыз – ычкындырмаска тиешсез.
5Изтыйраб чигәчәк – аптыраячак.
6 Санҗылар, агырларым дурду – көчле авыртулар, авыруларым туктады.
7 Һәйбәт ифа итмәйә вакыт – эшне яхшы башкарырга вакыт.
8 Тәэсисенә – төзүгә.
9Итһамлар йөреп гәдийор –
[1]0 Хиссам – үземә тиешле өлешем.
[1]1 Хәвалә – бирелә торган акча.
[1]2 Баканлыкдан – министрлыктан.
[1]3 Әксәрия – күп вакытта.
[1]4 Сокды – салды.
[1]5 Ифша итмәдән – фаш итмичә.
- Хәмид Зөбәер Кошайга. Автографның күчермәсе Казанның М. Горький музеенда саклана. Гарәп язуында. Текст шуннан алынды. Беренче тапкыр басыла.
1 «Эш банка»сы – 1930 елда Җәлал Бояр җитәкчелегендә төзелгән банк.
Чыганак: Гаяз Исхакый. Әсәрләр. 14 том. – Казан:
Татарстан китап нәшрияты, 2013.