24 майыс, 1951. Истанбул.
Кардәшем Хәмид бәй!
Бүген сабах1 Билал бәй, шимди Анкара гәдийорым, дия, кыса бер вакыт бәңа уграды2. Сезең мәктүбдәге Жапонияйә мөмәссил уларак күндереләчәк затың Фәһми Нуза бәй дәгел дә, Нафигъ исемендә берсе улдыгыны аңлатды. Бән Фәһми Нуза бәйгә орадагы Төркия тәбәгасына кичәрәк Жапониядә калмак эстәянлар хакында тәфсилле мәгълүмат вирмешдем. Вә кәндесендән хәерхаһанә3 мөгамәләдә улмасы өчен вәгъдә дә алмышдем. Шимди бу ике шәхесең кем улдыгыны белмәдегемдән вазгыять дәйишмәсенә дия, шөбһәйә дөшдем. Вәхаләнки бу мәсьәлә безем милли ноктадан улдыгы кеби бәнем шәхси чалышмамың сәмәрәләре4 гаиб улмамасы җәһәтендән мөһимдер. Бундан тулайы, лотфән, чабукча бу затың кем улдыгыны, вә ни вакыт юла чыгачагыны өгрәнәрәк бәңа биззат сәриган5 белдермәңезе риҗа идәрем. Лөзүме күреләчәк олурса, ялгыз шу мәсьәлә өчен улса да, даһа бер дәфга сәяхәте дә гөзә алмак мәҗбүриятендәмен. Фәкать бу мәгълүматы Билал бәй васитасилә дәгел, биззат язмаңызы риҗа идәрем. Билал бәйең кырык бер мәсьәләсе алдында буның кырык икенчесе уларак сыраланмасына6 мәсьәләнең тәхәммеле7 юкдыр. Бу мәгълүматы алмада шимди орада улан Фәйзинең дә ярдәме улыр дия зан идәрем8. Өйрәнеләчәк мәсьәләләр – Нафигъ бәй кемдер, кемнең кемедер, ни вакыт Жапонияйә хәрәкәт идәчәкдер? Сой ады9 нидер? Истанбула уграячакмыдыр, юкмыдыр? Уграса нәрәдә булыначакдыр? Бунлар бәнем өчен чук мөһимдер. Хәлил Нури бәйгә дә бу мәгълүматы әдинмәдән10 бер шәй язамам. Вә безем у бөек мәсьәлә дә суйа дөшәр11.
Нәгыймә ханыма гарзы хөрмәт идәрем. Камал бәйгә сәламләр.
Хушыңыз.
Кардәшлеклә Гаяз Исхакый
Мөнасиб Хәлил Нури бәйгә, Нафигъ бәйгә тәмаса кәлмәсе хакында бәнем намындан12 риҗада булунмаңызы да үтенәчәгем. Бу тәгъҗизем13 өчен гафуларыңызы истирхам идәрем14.
Искәртмәләр һәм аңлатмалар:
[1]Сабах – иртә белән.
2 Бәңа уграды – миңа кереп чыкты.
3 Хәерхаһанә – яхшы теләк белән.
4 Сәмәрәләре – җимешләре.
5 Сәриган – тизлек белән.
6 Сыраланмасына – рәткә куелуына.
7 Тәхәммеле – чыдамы.
8Зан идәрем – уйлыйм.
9Сой ады – фамилиясе.
10Әдинмәдән – үзләштермичә.
11 Суйа дөшәр – суга төшәр.
12 Бәнем намындан – минем исемнән.
13 Тәгъҗизем – аптыратуым.
14 Истирхам идәрем – сорыйм.
- Хәмид Зөбәер Кошайга.
Автографның күчермәсе Казанның М. Горький музеенда саклана. Гарәп язуында. Текст шуннан алынды. Беренче тапкыр басыла.
Чыганак: Гаяз Исхакый. Әсәрләр. 14 том. – Казан:
Татарстан китап нәшрияты, 2013.